Architektura Turcji
Wśród plemion tureckich napływających do Anatolii największe znaczenie dla rozwoju sztuki tureckiej mieli Seldżucy. Pomimo ciężkich wojen z sąsiadami, krzyżowcami i Mongołami oraz licznych kryzysów dynastycznych państwo seldżuckie rozkwitało, a wraz z nim i sztuka, w szczególności zaś architektura. Bezsprzecznym dorobkiem Seldżuków jest karawan-seraj, inaczej han, czyli zajazd obronny, w którym kupcy mogli bezpiecznie się zatrzymać. Wprawdzie jeszcze wcześniej takie hotele budowane były w Azji Środkowej przez dynastię Karachanidów (również Turkowie), ale Seldżucy wykształcili własny ich typ. Budowane były przeważnie na szlakach handlowych, ale spotkać je możemy również w miastach. Zajazdy złożone były z izb dla podróżnych, łaźni, stajni i magazynów. Jeden z najlepiej zachowanych znajduje się przy drodze z Konyi do Aksaray, niegdyś ważnym szlaku handlowym (Sultanhani z 1224 r.). Wielkie karawanseraje zapewniały podróżnym nie tylko wypoczynek, ale także rozrywkę w postaci muzyki i pokazów tańca, ale najważniejszą ich funkcją była obrona przed rabusiami.
Oczywiście najważniejszymi budowlami, jeśli chodzi o wyrażanie sztuki wiernej zasadom islamu, były meczety (tur. camii). Były one początkowo budowane przez Seldżuków wg arabsko-perskich wzorów i w ogólnych zarysach ich wygląd nie zmienił się do dzisiaj. Po powstaniu sułtanatu Rum ze stolicą w Konyi wszystkie typy meczetów, dotąd bardzo zróżnicowane (wskutek rozdrobnienia Anatolii na liczne dynastie), nabrały jednolitej formy. Za dynastii osmańskiej wprowadzono niewiele modyfikacji, dodając więcej elementów architektonicznych i zwiększając całą budowlę.
O ile Seldżucy nie uważali dziedzińca za obligatoryjny element meczetu, o tyle dla Osmanów była to jego integralna część (szczególnie w późniejszym okresie).
Obok meczetów powstawały często medresy – szkoły religijne, typowe dla całego obszaru kulturowego islamu. Architektonicznie dzieliły się one na dwa typy – kopułowy lub sklepiony oraz otwarty, czyli liwanowy. Oba typy były podobne w swej konstrukcji, a różniły się tylko tym, że w pierwszej budowli dziedziniec przykryty był kopułą (często niewielki otwór w jej środku), a drugi był otwarty. Do tego ostatniego dochodziły liwany, czyli głębokie sklepione nisze, przeważnie w liczbie trzech lub czterech. W me-dresie naokoło dziedzińca rozmieszczone są izby dla uczniów i sale wykładowe. Obok portalu głównego stawiano czasami minarety, medresa bowiem służyła studentom również jako meczet lub po prostu ściśle do niego przylegała. Niekiedy w szkołach urządzano mauzoleum fundatora. Seldżucka medresa kopułowa wywarła wpływ na rozwój wielkokopułowych meczetów osmańskich, chociaż nie można negować wpływu sakralnej architektury bizantyńskiej, również kopułowej w swym charakterze. Medresy były nie tylko szkołami, ale nierzadko służyły także jako szpitale, ambulatoria, przytułki dla umysłowo chorych oraz obserwatoria astronomiczne (te ostatnie częściej przy meczetach). Najpiękniejsze przykłady medres z okresu seldżuckiego zachowały się w Konyi i Sivasie. Obok meczetów, medres i karawanserajów wymienić należy jeszcze mauzolea (turbe), czyli grobowce władców i ważnych urzędników czy duchownych. Miały one kształt wielokąta lub koła i kryte były stożkową kopułą, budowane początkowo z cegły i kamienia, a w późniejszym okresie wyłącznie z kamienia. Portale były bogato rzeźbione, tak samo jak wejścia do camii, medres czy hanów.