Ocena efektywności czynnych systemów słonecznych

Systemy czynne, jako typowo „instalatorskie”, wymuszają przede wszystkim zmiany w ukształtowaniu południowej połaci dachu, dostosowując go do zespołu kolektorów, chociaż, nie jest konieczne, żeby były one związane z budynkiem. Odmiennie systemy bierne, które tak przekształcają cały budynek, aby elementy architektury brały czynny udział w wytwarzaniu energii cieplnej z promieniowania słonecznego i zachowywały ją jak najdłużej.
Mamy nowe technologie, ale czy mamy już nową, wartościową architekturę „solarnych” domów jednorodzinnych?
Problemy cieplne od strony technicznej rozwiązuje się coraz doskonalej, lecz integracja nowych technologii z językiem formalnym i estetyką architektury postępuje wolniej i wymaga doświadczeń, prób i błędów.
Podobna sytuacja w architekturze miała miejsce w końcu XIX i na początku XX w. Nowe techniki (nitowanie, spawanie, dźwigi, windy itp.) i nowe materiały (cement portlandzki, stal, żelbet, duże tafle szklane itd.), które pojawiły się w końcu XIX w. również nie od razu dały początek nowej architekturze. Początkowo używano ich do tradycyjnych elementów i form, stopniowo próbując nowych możliwości. Działo się to w budowlach inżynierskich, przemysłowych — na pograniczu „wielkiej architektury”. Dopiero te nowe doświadczenia inżynierskie i nowe prądy estetyczne dały asumpt rewolucyjnym zmianom. Taka kolej zdarzeń może się powtórzyć, choć w bardzo przyspieszonym tempie, w związku z nowymi technologiami pozyskiwania energii. Nikt nie zwolni architektów z obowiązku śledzenia postępu technicznego i rozpatrywania jego wpływu na architekturę.
Drugim czynnikiem, wymagającym również czasu, jest konieczność właściwej percepcji problemów energetycznych przez architektów. W związku z łatwością i niskimi kosztami pozyskiwania konwencjonalnych nośników energii, architekci od dawna, zwłaszcza w erze industrialnej, zostali zwolnieni z rozpatrywania problemów energetycznych, a jeśli je rozpatrywano, to tylko na zasadzie statycznej — izolacyjność cieplna, ewentualnie kontrola promieniowania słonecznego. Obecne usiłowania stworzenia architektury energooszczędnej muszą przekroczyć tę barierę świadomości energetycznej.
Problem energii, systemy związane z jej wykorzystaniem i przetwarzaniem, stały się jednym z nowych czynników kształtujących formę „domów solarnych”, obok takich tradycyjnych elementów treści jak funkcja czy konstrukcja. W architekturze treść występuje jako materia przetworzona w twórczym procesie przez architekta. Do nowych elementów należą nowe materiały (uwarunkowania substancjalne) i tradycyjne materiały użyte w nowy sposób (nowe cechy jakościowe). Treści te są w różny sposób artykułowane w formie architektonicznej i różnie odczytywane w znaczeniu semantycznym. Należy tu rozgraniczyć systemy czynne i bierne, które mają odmienne elementy technologiczne. Cieplarnie, czy duże okna są dla większości ludzi tylko cieplarnią i oknami, a dopiero znawcy mogą więcej odczytać i wiedzieć na podstawie tych elementów. Systemy pośrednie mogą być odbierane już jako pewne novum, gdyż ich obraz zewnętrzny, zbliżony do kolektorów powietrznych w systemach czynnych, jest zgoła nietradycyjny.